Психодиагностикалық бағыт

«Мектепке дейінгі шағын орталығы бар Д.Қонаев атындағы орта мектеп» коммуналдық мемлекеттік мекемесі

Психодиагностикалық бағыт

Мектепалды даярлық сыныптарына 100 қабылданды. Мектепалды даярлық қазақ сыныптары 0 «А» мен 0 «Б» сыныптарда 41 оқушы болса, мектепалды даярлық орыс 0 «В», «Г», «Д» сыныптарында 59 оқушы.

Мектепалды даярлық сынып оқушыларының  мектепке психологиялық дайындығына  жүргізілген   психодиагностика нәтижесі

1 сынып оқушыларының мектепке бейімделуі   бойынша 2021-2022 оқу жылында 1 «А», «Б», «В», «Г», «Д»  сынып оқушылары, яғни 121 оқушы 1-сыныпқа қабылданды. Оның ішінде 1 оқушы облыстық психологиялық-педагогикалық-медициналық консультацияның шешіміне сәйкес 1 «Д» сынып оқушысы Абиров Арсений денсаулығына байланысты жалпы бағдарламамен  үйден оқытуға шығарылды. Қыркүйек – қазан айлары  аралығында 1 сынып оқушылары психодиагностикалық минимумнан өтті. Балалардың әлеуметтік-психологиялық бейімделуі: сабаққа күнделікті келіп-кетуі, қатысуы, мұғаліммен тіл табысуы, үлкендердің талап қоюына, баланы ата-анасының қолдауы, тапсырмаларды орындауы бақыланды.

Қорытынды: 

1-тапсырма. «Мектеп» әдістемесі алынды. 74 оқушы 6-5 ұпай жинап, яғни мектепке бейімделуі жоғары, оқу үрдісіне қатынасы оң, өзін оқушы ретінде сезініп, өз бетінше жұмыс жасай алады. 4-2 ұпай жинап, яғни оқу үрдісіне бейімделуі орта, оқу үрдісіне қатынасы оң, өз бетінше жұмыс жасай алады алайда, бақылауды қажет ететін оқушы саны – 47. 1-0 ұпай жинап, бейімделуі төмен, жан-жақты көмекті қажет ететін оқушы анықталмады. 

Қорытынды: Әдістеме бойынша мектепке кері және енжар көзқараспен  және  мотивациясы төмен, оқушы анықталмады.

2-тапсырма Отбасы мүшелерін және баланың отбасындағы орнын білу мақсатында «Отбасы  әдістемесі» жүргізілді. Оқушылар отбасы суретін салып бере алды және отбасы мүшелерін толық көрсете алды. 

Қорытынды: Әдістеме бойынша жалпы сыныптарда бақылауды қажет ететін, отбасында мәселе бар оқушы анықталмады.

3-тапсырма. Оқушылардың таным процестерін анықтау мақсатында «Оқушы зейінін анықтау», логикасына «Төртіншісі артық», «Ойлауды көріп қабылдау» әдістемелері және «Өзін-өзі бағалауы» графикалық тесті, Керн Йрасек әдістемесі бойынша «Ер адамның суретін   салу» алынды.  Оқушылар  әдістеме бойынша нормаға сәйкес  салған.

1 сынып оқушыларының  мектепке психологиялық дайындығына   жүргізілген  психодиагностика нәтижесі

1 сынып оқушыларымен жүргізілетін түзету жұмыстары:

• Заттық ойын «Сөз құрау». 

·Эмоциялық –коммуникативті дағдыларды дамыту: «Көтеріңкі көңіл күй», «Сезіну», жаттығуы 

·Мотивациялық сферасын қалыптастыру «Тез ойлан!»  ойыны 

·Баланың өзіндік санасын дамыту және еркіндікті қалыптастыру

·Танымдық жұмыс. «Бұл қашан болады?», «Он сөз және сан»

·Сиқырлы сөздер құпиясы.

Ата- аналар мен психологиялық ағарту жұмысында оқылған баяндамалар тақырыптары: 

·«Балада  агрессияның көрінуі» онлайн  семинар-тренинг ұйымдастырылды. 

·«1 сынып оқушыларының зейінін дамыту» тақырыбында  онлайн кеңес,жаднама таратылды. 

4сынып пен 5 сынып сабақтастығы бойынша биылғы оқу жылында 2 қазақ сыныбы 3 орыс сыныбы жалпы бала саны 123 оқушы 4 сыныпта білім алады. Дәл осы 123 оқушымен 5 сыныпта орта буынға сәтті бейімделуі үшін  сабақтастық жұмысы жүргізілуде. 

• сынып оқушыларының психодиагностика нәтижесі

4 сынып оқушыларымен төмендегідей түзету – дамыту жұмыстары жүргізілді:

-«Кел танысайық!» (Психологиялық қарым-қатынас ортасы) Пән кабинеттерімен, мұғалімдермен таныстыру.

- «Біз 5-сыныпқа барамыз» 4-5 сабақтастық

- Ата-анаға ашық хат 

- «Менің ерекшелігім» оқушылардың өзіндік ой-пікірі.

Бастауыш 2 және 3 сыныптан диагностикалық бағыт бойынша төмендегі психологиялық әдістемелер алынды:

• Оқу мотивациясы» Н.Г.Лусканов сауалнамасы 
• «Өзін-өзі бағалау» әдістемесі
• «Сіз таңдаған фигура өміріңіз туралы сыр шертеді» психогеометриялық тест
• «Түймедақ» әдістемесі
•  «Оқушы зейінін анықтау» әдістемесі
• «Өз сыныбыңнан туған күніңе шақыратын сыныптастарыңның тізімін жаз» социометрия әдісі
• «Менің жанұям» әдсістемесі

2 сыныта 141 оқушы, 3 сыныпта 126 оқушы. 2 және 3 сынып бойынша жалпы оқушы саны-267.

5 сынып оқушыларының орта буынға бейімделуі бойынша 2021-2022 оқу жылында 5 «А», «Б», «В», «Г», «Д»   сынып оқушылары психодиагностикалық минимумнан өтті. Жалпы 5 сыныптар бойынша 131 оқушы білім алады, оның екеуі ОПМПК-ның қорытындысы негізінде үйден оқиды. 5 «Б» сынып оқушысы Сағындық Нұрай және 5 «Д» сынып оқушысы Тригуб Андрей.  Атап айтқанда, балалардың күнделікті  сабақтарына қатысып, сабаққа күнделікті қатысуы, мұғаліммен тіл табысуы, баланы ата-анасының қолдауы, тапсырмаларды орындауы мен орта буынға психологиялық және пәндік бейімделуі  бақыланды.

Диагностика бағдарламасының  мақсаты:

• 5-ші сынып оқушыларына орта мектепте оқуға бейімделуіне психологиялық-педагогикалық көмек көрсету.
• Оқу мотивациясының тұрақтылығын қалыптастыру
• Балаларда  жағымды «Мен» концепциясын, өз-өзін сенімді ұстау дағдысын қалыптастыру және үрей, қорқыныш сезімдерін төмендету. 
• Өздігінен қабылдау, өздігінен ашылу және басқаларды қабылдау негізінде - басқа адамдармен қарым-қатынас жасау дағдыларын қалыптастыру

Диагностика бағдарламасына төмендегі психологиялық әдістемелер алынды:

• Оқу мотивациясы» Н.Г.Лусканов сауалнамасы 
• «Өзін-өзі бағалау» әдістемесі
• «Сіз таңдаған фигура өміріңіз туралы сыр шертеді» психогеометриялық тест
• «Түймедақ» әдістемесі
• Айзенктің тесті
• «Оқушы зейінін анықтау» әдістемесі
• «Өз сыныбыңнан туған күніңе шақыратын сыныптастарыңның тізімін жаз» социометрия әдісі
• «Менің жанұям» әдсістемесі
• «Кактус» әдістемесі 

 Сонымен қатар 2021 жылдың қыркүйек айында 5 сынып оқушыларының ата-аналарына ZOOM платформасы  арқылы сынып жетекшілерімен білесіп, «5 сынып оқушыларының орта буынға бейімделуі кезеңінде психологиялық қолдау» тақырыбында түсіндірме және кеңес беру  жұмыстары жүргізілді.

5-ші сынып оқушылары туралы ақпарат

• сынып оқушыларының психодиагностика нәтижесі

Диагностикалық жұмыстардың негізінде төмендегідей түзету-дамыту жұмыстары жүргізілді:

• «Танысайық бұл – МЕН» тренинг
• «Бастауыш сынып оқушыларының орта буынға бейімделуі» сабақ
• «Өз қорқынышыңды бейнелеп сал» сабақ
• Ролдік ойын «Қарым - қатынаста не қиын?» 
• «Өзіңе өзің көмектес!» (музыка және ертегі терапия элементтері)
• «Ессіз архитектор» (арттерапия элементтері)
• Менің бейнем» (арттерапия элементтері)
• «Біздің жетістіктер мен қиындықтарымыз» (қорытынды сабақ)

5сынып оқушылардың орта буынға бейімделуі педагогикалық-психологиялық консилиумда қаралды. Консилиум шешімі бойынша барлық оқушылар орта буынға сәтті бейімделді.

Орта буында білім алатын 6-8 сынып оқушыларымен диагностикалық бағыт бойынша төмендегі психологиялық әдістемелер алынды:

• Оқу мотивациясы» Н.Г.Лусканов сауалнамасы 
• «Өзін-өзі бағалау» әдістемесі
• «Сіз таңдаған фигура өміріңіз туралы сыр шертеді» психогеометриялық тест
• «Түймедақ» әдістемесі
• Айзенк тесті
•  «Оқушы зейінін анықтау» әдістемесі
• «Өз сыныбыңнан туған күніңе шақыратын сыныптастарыңның тізімін жаз» социометрия әдісі
• «Менің жанұям» әдсістемесі
• «Кактус» әдістемесі
• З.Королеваның суицидке бейімділігін анықтау тесті

6 сыныта 141 оқушы, 7 сыныпта 128 оқушы, 8 сыныпта 100 оқушы. Жалпы 6,7,8 сыныптар бойынша 369 оқушы психодиагностикалық минимумнан өтті.

Мектеп психологтарының 9 сынып оқушыларының  бейіндік қабілетін анықтауда психологиялық-педагогикалық зерттеу жұмыстарын жүргізді.2021-2022 оқу жылында 9 «А», «Б», «В», «Г»  сынып оқушылары барлығы  96 оқушы білім алады. 

      Бейіндік оқытуға оқушыларды тестілеу, қабылдауға арналған бақылау жұмыстары, әңгіме жүргізу және психодиагностиканың  негізінде анықталады. Оқушылар дұрыс таңдау жасау үшін, өзінің қабілеттері, қызығушылығы мен бейімі, мінезі мен темпераменті туралы  білуі керек. Өзінің кім екенін, кім бола алатынын, кім болғысы келетінін, кім болуы керек екенін және алға қойған мақсаттарын қалай іске асыру керек екендігі туралы білу үшін келесідей әдіс-тәсілдерді  өз зерттеу жұмысымызда қолдандық, олар: А.Е.Голомшток әдісі, «Қызығушылық картасы», С.Карпиловтың бағдарлық-диагностикалық сауалнамасын, Д.Голлонд, Е.Климовтың мамандық түрін таңдау сауалнамасы, Кәсіби бейімділікті анықтау сауалнамасы т.б

Қорытынды : Сауалнаманың нәтижесі бойынша Әлеуметтік тип және Зияткерлік тип, Іскерлік типтегі оқушылар  көп анықталды, яғни бұл  оқушылар жаратылыстану-математикалық және гумманитарлық бағыт болып бөлінеді.

9 сынып оқушыларынан алынған   «Сенің кәсіби ой-ниетің?»  атты саулнаманың қорытындысы 

Мақсаты: Оқушының кім екенін, қандай  екенін, кім болатыны, кім болғысы келетіні, кім болуы керек екені және алға қойған мақсатының қалай  іске асыру керек екені туралы мәлімет беру.

Қорытынды: Оқушылардың көпшілігі мамандық туралы хабарлары аз. «Мамандық әлемінде» атты дөңғелек өткізу. 

   Табандылықты зерттеу сауалнамасы 9 «А», «Б», «В», «Г» сынып оқушыларының жауабы.

Қорытынды: 

1,2,4,8,9,13,14,16,17-нөмердегі ой-тұжұрымдарға «ия»деп жауап берсе,

3,5,6,7,10,11,12,15,18-ой –тұжырымдарға «жоқ» деп жауап берсе, 1ұпайдан. Ең жоғары мүмкін болатын ұпай саны-18

Ұпайды көп жинаған сайын кездескен кедергілерге қарамастан ,алға қойған армандарыңа ,мұрат- мақсаттарыңа жетуге деген талпыныстың тұрақты, табанды екенің көрінеді.

Табандылық деңгейі: 0-ден- 6-ға дейін төмен деңгейі;

6дан -12ге дейін орта деңгей;

12-18ұпай дейін –жоғарғы деңгей

Жалпы  9 сыныптар бойынша  табандылық деңгейлері жоғары,қойған мақсаттарына жете алады.

Климовтың сауалнамасы

 9  «А», «Б», «В», «Г» сыныптары  бойынша қорытынды 

Қорытынды: Е.А.Климованың «Дифференцалдық-диагностикалық» сауалнамасын жүргізу нәтижесі оқушылардың қызығушылығы «Адам - техника», «Адам - көркемдік бейне» мамандық түрлерінде басым болып келеді.

9 «А» сынып    оқушыларының  қызығушылықтары  мен тұлғалық ерекшеліктерін анықтай отырып, бейіні мен бағытын  анықтаудың  нәтижесі 

9 «Б» сынып    оқушыларының  қызығушылықтары  мен тұлғалық ерекшеліктерін анықтай отырып, бейіні мен  бағытын  анықтаудың   нәтижесі 

9 «В» сынып    оқушыларының  қызығушылықтары  мен тұлғалық ерекшеліктерін анықтай отырып, бейіні мен  бағытын  анықтаудың   нәтижесі 

9 «Г» сынып    оқушыларының  қызығушылықтары  мен тұлғалық ерекшеліктерін анықтай отырып, бейіні мен  бағытын  анықтаудың   нәтижесі 

Қорытынды : 

Жоғарғыда көрсетілген психодиагностикалық жұмыстардың нәтижесі бойынша және оқушылармен сұхбаттасудың нәтижесі бойынша 9 «А» қазақ сыныбы, 9 «Г» орыс сыныбы 10 сыныпта жаратылыстану бағыты бойынша білім алса, 9 «Б» қазақ сыныбы, 9 «В» орыс сыныбы 10 сыныпта гумманитарлық бағытта оқиды. 

Жоғарғы сынып оқушыларының бейіндік қабілетін, олардың кәсіпке қызығуы мен білімге қажеттіліктерін анықтайтын психологиялық-педагогикалық әдіс-тәсілдер нәтижесі оқушының білімін жалғастыруын және тереңдетуін, сондай-ақ бейіндік оқыту бағытын анықтайды, әрі кәсіпалды дамуын қамтамасыз етеді. 

Ұсыныс :  Мектеп директорының оқу-тәрбие ісі жөніндегі орынбасарлары, сынып жетекшімен бірлесе отырып    «Мен мандық әлеміндемін», «Мен таңдаған мамандық» атты   тренинг-жаттығулар, сынып сағаттарын өткізу.

         Қорыта келгенде жоғарғы сынып оқушыларының бейіндік  қабілетін дер кезінде анықтау, шыңдау мен дамытуда психологиялық-педагогикалық негіздерді дұрыс бағытта қолдана білу бейімділікті анықталудың негізі болып табылады деп түйін жасауға болады.

          Жоғарғы 10 сынып оқушыларымен психодиагностикалық жұмыстардың қорытындысы. Оқушы саны-46

          Қорытынды аттестаттау және ҰБТ  тапсыратын 11 сынып бойынша 51 оқушы психодиагностикалық минимумнан өтті.

Қыркүйек айының 20-21 күндер аралығында Панфилов АІІБ-нің полиция лейтенанты М.Н.Нұрхалық және директордың тәрбие ісі жөніндегі орынбасарлары А.Е.Байсымақова, А.Т.Нургуджаева,  мектептің  психологтары А.Д.Уджукулова, Р.К.Халиков және әлеуметтік педагог С.Б.Масан  бірлесе отырып 7-11 сынып оқушылары арасынан зорлық-зомбылық және мектептегі бопшалаушылық бойынша құпия сауалнама алынды. Сауалнамаға 355 оқушы қатысты. Оқушылардан алынған сауалнаманың нәтижесі бойынша зорлық-зомбылық фактілері анықталмады. Алайда бопсалаушылық бойынша «Мектепте бопсалаушылық деректері бар ма?» деген сұраққа 24 оқушы «Иә» деп жауап берген фактілері анықталды. 24 оқушының барлығы бопсалаушы сыныптарды және бопсалаушы оқушылардың аты-жөндерін көрсетпеген.

2021жылдың 8 қарашасында «Сенің дінге көз қарасың» тақырыбында құпия сауалнама алынды. Сауалнаманың мақсаты: Жасөспірімдер арасындағы  дінге деген  көзқарастарын анықтау. Сауалнамаға 7-11 сыныптар арасындағы оқушылар қатысты. Қатысқан жалпы оқушы саны-341

Қорытынды: Оқушылардың 69 % ислам дінін 31% провославиялық дінін ұстанады. Сабақ уақытында жұмалыққа, мешітке баратын оқушылар, басқа дін өкілдерінің үгіттерін тыңдаймын және басқа дін өкілдері үгітімен жолықты деген оқушылар анықталмады.

Ұсыныс: ДТІЖО және сынып жетекшілер дін мәселесі жөнінде сынып сағаттарда және осы мәселе бойынша оқушылар арасында түсінік жұмыстарын жүргізу қажет.

Қараша айының 8 күні  7 – 11  сынып оқушылар арасынан «Наркомания, токсикамия және жасөспірім» тақырыбында сауалнама алынды. Сауалнамаға 341 оқушы қатысты. Сауалнама қорытындысы бойынша мектепте нашақорлыққа, токсикоманияға және шылым шегуге тәуелдік бойынша факт анықталмады. Жоғарғыда аталған заттарды қолданып көрдің ба? деген сұраққа  оқушылардың барлығы «Жоқ» деп жауап берген. Зиянды әдеттерді қолданудың денсаулыққа кері әсерлері мен алдын – алу  туралы өз ойларын жазған.

     2021 жылдың қыркүйек айында Google диск арқылы ата-ананың бала тәрбиесіндегі олқылықтарын анықтау мақсатында «Сіз қандай ата-анасыз» сауалнамасы алынды.

Қорытынды:   Ата-аналар бала тәрбиесіне  жауапты қарайтындары, балаға уақтылы көмек көрсететіндері анықталды. Өзіне сенімсіз,көмек қажет ететін ата-аналарға мектеп психологтары  ата-аналар чатында онлайн кеңес берді. 

Мектеп психологтары А.Д.Уджукулова

Р.К.Халиков